Адкуль хорар пайшоў: 9 страшных твораў

За тысячы гадоў да кавіда, рэцэсіі і кроп-топаў чалавецтва ўглядалася ў цемру і не бачыла там нічога добрага. Уяўленне дамалёўвала трывожныя і страшныя карціны, нараджала народныя вераванні, міфы, легенды і казкі. Прыпудраныя хрысціянствам, народныя казкі не перасталі пужаць і выхоўваць, застаючыся крыніцай начных кашмараў і натхнення для будучых пакаленняў.

Дык што чытаць: Казкі братоў Грым НЕ ў рэдакцыі для дзяцей.

Уплыў на індустрыю жахаў гэтага амерыканскага аўтара немагчыма пераацаніць. Ягоныя творы і сама біяграфія натхняюць музыкаў, паэтаў, пісьменнікаў і, безумоўна, кінаробаў. Пералічыць усе экранізацыі ягоных твораў проста немагчыма, хоць зусім нядаўна на экраны выйшаў новы серыял «Падзенне дома Ашэраў». Дэкаданс, карункі, смерць і тлен — гатычнае хараство твораў По нельга абмінуць тым, хто хоча стаць знаўцай жахаў.

Як пазнаёміцца: не палянуйцеся прагартаць анталогію творчасці Эдгара Алана По. Дарэчы, можаце паслухаць Клода Дебюсі ці Марыса Равеля — яны абодва натхняліся творчасцю По.

Яшчэ адзін амерыканскі аўтар, які стаў легендарным пасля смерці. Сучаснікі цёпла прымалі некаторыя творы Лаўкрафта, які стварыў міфалогію Ктулху — гісторыі пра звышнатуральную, паўбоскую марскую істоту. Творы Лаўкрафта змрочныя, трывожныя, прасякнутыя прагай таемных і забароненых ведаў. «Лаўкрафтавыя жахі» сталі асобным напрамкам жанру.

Што знайсці: творы Г. Ф. Лаўкрафта. Дарэчы, Рыдлі Скот сцвярджае, што ягоны легендарны фільм «Чужы» (1979) быў менавіта «лаўкрафтаўскім». «Злавесныя мерцвякі» (1981) Сэма Рэймі таксама лаўкрафтавага кораня.

Вельмі іранічна, што публіка па ўсім свеце называе Франкенштэйнам не тую істоту. Пісьменніца Мэры Шэлі стварыла страшную гісторыю, у якой навуковец перакрочыў мяжу дазволенага і стварыў монстра-кадаўра. Дык хто тут сапраўдны монстар — істота, якую ажывілі супраць яе волі, ці чалавек, які вырашыў, што ён можа цягацца з богам?

Дзе знайсці: Мэры Шэлі «Франкенштэйн, ці сучасны Праметэй», фільмы «Франкенштэйн» (1931) і «Нявеста Франкенштэйна» (1935) — тут упершыню монстр стаў такім, як мы яго ведаем!

Магчыма, вы не ведалі, але Дракула (Драконаў нашчадак) — сапраўдная мянушка сапраўднага гістарычнага персанажа Улада Цэпеша. Ангельскі тэатрал Брэм Стокер злучыў гістарычны факт, народныя легенды пра істот, што харчуюцца крывёю, дадаў інтрыгі і кахання і… стварыў самы знакаміты «вампірскі міф», які толькі набірае абароты ў сучаснай культуры.

Крывавая крыніца: Брэм Стокер «Дракула» (1897), найлегендарнейшы фільм рэжысёра Фрэнсіса Форда Копалы «Дракула Брэма Стокера» (1992).

Але першым у кіно быў не Дракула! У 1922 годзе на экраны выйшаў нямецкі фільм «Насферату, сімфонія жаху». Стваральнікі карціны вельмі баяліся, што праваўласнікі «Дракулы» забароняць Насферату, таму замест графа Цэпеша на прыгажунь тачыў зуб граф Орлак — лысы, лапавухі і двухзубы. Не герой рамана. Баяліся не дарма — карціну павінны былі знішчыць, бо правоў на экранізацыю не было. Між тым, кіно стала мегапапулярным, раз і назаўжды заклаўшы стылістыку вялікіх вампірскіх сагаў.

Як пабачыць: копіі, што захаваліся, зрабілі «Насферату, сімфонія жаху» (1922) класікай кінематографа.

Жывых мерцвякоў, якія нам добра знаёмыя, свет упершыню пабачыў у 1968 годзе. Незалежны рэжысёр Джордж Рамэра стварыў першы ў гісторыі зомбі-апакаліпсіс «Ноч жывых мерцвякоў». Тэма не была новая, пра жывыя трупы здымалі і еўрапейцы, і азіяты, але ў Рамэра атрымаліся эталонныя зомбі з памятымі тварамі, у бруднай вопратцы і з характэрнай хадою. Дарэчы, фільм стаў народным набыткам ЗША. З тых часоў усё бягуць і бягуць тыя зомбі…

Дык што глядзець: «Ноч жывых мерцвякоў» (1968).

Магчыма, нехта здзівіцца, калі пабачыць у гэтым пераліку просты савецкі фільм «Вій» па матывах твору Мікалая Гогаля. Карціна выйшла ў 1967 годзе і фактычна стала адзіным значным хорарам за ўсю гісторыю савецкага пракату. Фільм атрымаўся аўтэнтычным, прыгожым і страшным. Хоць па сённяшніх мерках эфекты просценькія, але, пагадзіцеся, халадок па спіне бяжаў пры поглядзе на Панначку.

Не прапусціце: фільм «Вій» (1967).

Стывен Кінг — сапраўдны кароль жахаў. Столькі сюжэтаў і рэферэнсаў індустрыі не дарыў ніводзін іншы аўтар. Кінг напісаў процьму кнігаў і піша яшчэ. Па іх знятыя тысячы гадзінаў фільмаў, пра іх напісаныя песні, малююцца карціны і гэтак далей. Агромністы пласт сучаснай культуры завязаны на адным чалавеку, і проста злачынствам будзе не пазнаёміцца з ягонымі творамі.

Якія творы абраць: найстрашнейшым лічыцца раман Pet Sematary («Могілкі хатніх жывёл»). Яго шмат разоў экранізавалі, і кожная варыяцыя атрымлівалася досыць страшнай. На другім месцы — Shining («Ззянне»), але можна пазнаёміцца і з кароткімі аповедамі аўтара (дарэчы, існуе нават некалькі відэаанталогій паводле матываў кароткіх твораў Кінга). А ў Сойкі ёсць цэлая падборка твораў Кінга, на якую варта звярнуць увагу.