Як гэта працуе: Польшча ідзе на выбары

Польскі парламент складаецца з дзвюх палатаў — Сейму (ніжэйшая) і Сенату (вышэйшая). На выбарах грамадзяне краіны абіраюць асобна дэпутатаў у Сейм і г. зв. паслоў у Сенат. Выбары ў Сейм адбываюцца па прапарцыйнай сістэме. То бок, у партыі ёсць спіс кандыдатаў, выбарцы галасуюць за пэўных асобаў, а ў парламент трапляе колькасць партыйцаў, прапарцыйная агульнай колькасці галасоў за гэтую палітычную сілу. Да прыкладу, вы можаце аддаць голас за кандыдата, які значыцца 33-м у партыйным спісе, ён не пройдзе ў парламент, але, дзякуючы вашаму голасу, дэпутацкія мандаты атрымаюць 15 кандыдатаў ад ягонай партыі, якія ідуць першымі ў спісе.

У Сенат выбары адбываюцца па мажарытарнай сістэме. То бок, кандыдаты праходзяць у парламент, набраўшы большасць галасоў.

Ну і цяпер пра партыі, якія маюць найбольш шанцаў прадвызначыць лёс Польшчы на наступныя 4 гады.

Кіроўная партыя, якая апошнія 8 гадоў бесперапынна знаходзілася пры ўладзе. Старая структура, на чале якой нязменны Ярослаў Качыньскі. Ідэалогія партыі грунтуецца на нацыянальных, кансерватыўных і сацыяльных пастулатах і моцна звязаная з каталіцкім касцёлам, які дамінуе ў краіне.

На мінулых выбарах у парламент PIS атрымала рэкордную падтрымку — 43% галасоў выбарцаў.

Супраць чаго PIS:

• Увядзення еўра
• ЭКО і абортаў (за час кіравання партыі забарона на аборты ў Польшчы стала яшчэ больш жорсткай — цяпер аперацыю выконваюць толькі ў самых скрайніх выпадках)
• Паспешлівай прыватызацыі дзяржаўнай маёмасці

Што абяцае PIS:

• 800 злотых ($187) штомесяц на кожнае дзіця ў сям’і (цяпер гэтая дапамога — 500 злотых ($117)
• Бясплатныя лекі для пенсіянераў і дзяцей
• Бясплатныя аўтастрады
• Спрошчанае падаткаабкладанне

За што крытыкуюць PIS:

• За сваркі з Еўразвязам, якія могуць прывесці да «полэкзіту»
• За падпарадкаванне сабе стратэгічна важных структураў (Канстытуцыйны суд, Выбарчая камісія і г.д.), якія маюць заставацца незалежнымі
• За раздаванне бюджэтных грошай замест будавання інфраструктуры
• За дарагі плот на мяжы з Беларуссю, які не стрымаў мігрантаў

Беларускае пытанне

Сярод дэпутатаў ад PIS знайшлося нямала тых, каму асабіста падабаюцца ўлады ў нашай краіне і хто раней дэманстраваў ім гарачую прыхільнасць. Хаця сёння партыя крытыкуе палітыку афіцыйнай Беларусі.

Рэінкарнацыя «Грамадзянскай платформы» (PO) — партыі, якая кіравала Польшчай да PIS-аўскага перыяду. Кіруе партыяй Дональд Туск — зацяты вораг PIS і былы старшыня Еўразвязу. У «Грамадзянскую кааліцыю» апроч «Грамадзянскай платформы» ўваходзяць яшчэ чатыры партыі, разам яны прапануюць 100 крокаў ужо за 100 першых дзён кіравання для паляпшэння Польшчы.

KO выступае за свецкую дзяржаву і, у выпадку перамогі, пагражае PIS раскрыць усе парушэнні і злачынствы, да якіх нібыта дайшло падчас кіравання партыі Качыньскага.

Што абяцае KO:

• Вярнуць прыязныя стасункі з Еўразвязам і доступ да фінансавання
• Дазволіць аборты да 12 тыдня цяжарнасці, фінансаваць ЭКО з бюджэтных сродкаў і бясплатную анэстэзію пры родах
• Павысіць заробкі настаўнікам
• Увесці даплату да арэнды кватэраў маладым людзям і 0% крэдыты на пакупку першага жытла

За што крытыкуюць KO:

• Невыканальная за 100 дзён праграма, якая больш нагадвае рэкламу
• Уся ідэалогія зводзіцца да помсты PIS
• Няма ўцямнага бачання палітыкі ў дачыненні да эканамічных мігрантаў, у тым ліку з Украіны ды Беларусі

Беларусы ад KO

У Беластоку ад «Грамадзянскай кааліцыі» балатуецца палітык і журналіст, мясцовы праваслаўны дзеяч беларускай меншасці Яўген Чыквін.

Яшчэ адна кааліцыя, якую ўтварылі партыя «Polska 2050» і Польская сялянская партыя (Polskie Stronnictwo Ludowe). Разам гэтыя партыі ўвасабляюць цэнтрысцкую і ліберальна-хрысціянскую сілу і намагаюцца стварыць альтэрнатыву першым двум палітычным гульцам.

Што абяцае «Трэцяя дарога»:

• Большыя заробкі ў бюджэтнай сферы
• Танную зялёную энергію, чыстае паветра
• Дэпалітызаваць персанал у дзяржкампаніях і дзяржустановах
• Аддзяліць Генеральную пракуратуру ад Мінюста
• Прызначыць рэферэндум аб дапушчальнасці абортаў
• Запусціць зразумелую сістэму падаткаабкладання

За што крытыкуюць «Трэцюю дарогу»:

• Партыі, злучаныя ў кааліцыю, маюць мала супольнага, паасобку іх праграмы вельмі розняцца
• Прапанова «Трэцяй дарогі» выглядае кампіляцыяй прапановаў іншых партыяў: трохі кансерватыўныя, крыху ліберальныя, трохі тым, крыху іншым

Адзіная сіла, якую на перадвыбарчых дэбатах прэзентавала жанчына. Паўстала пры аб’яднанні Саюзу дэмакратычных левых і маладой партыі «Вясна». «Новыя левыя» акрэсліваюць характар сваёй партыі як сацыял-дэмакратычны, сацыял-ліберальны, антыклерыкальны, феміністычны і праэкалагічны.

Што абяцаюць «Новыя левыя»:

• Збліжэнне з Еўразвязам, адзіны еўрапейскі пашпарт
• Бясплатны доступ да інтэрнэту па ўсёй краіне
• Адыход ад гаспадаркі, якая базуецца на вуглі
• Роўныя заробкі для мужчын і жанчын на тых жа пасадах
• Доступ да сэксуальнай адукацыі і адукацыі супраць гвалту
• Адмаўленне ад рэлігіі ў школах
• Легалізацыя абортаў
• Легалізацыя аднаполых шлюбаў і партнёрскіх саюзаў

За што крытыкуюць «Новых левых»:

• За намер адмяніць касцельны фонд, прыбраць рэлігію з школьнай праграмы і будаваць свецкую дзяржаву
• За намер узаконіць аднаполыя саюзы і дазволіць аборты

Беларусы ад «Новых левых»

У Познані ад «Новых левых» балатуецца народжаная ў Беларусі беларуска-польская мастачка і актывістка Яна Шостак.

Фота PAP

Правая і еўраскептычная партыя. Ейныя прадстаўнікі выказваюцца за дэмантаж Еўразвязу, вяртанне смяротнага пакарання, захаванне нацыянальнай валюты і абмежаванне міграцыі асобаў з нееўрапейскіх краінаў.

Што абяцае «Канфедэрацыя»:

• Усеагульныя падатковыя льготы
• Хуткую і спрошчаную судовую сістэму
• Змаганне з «сэксадукацыяй» і «прапагандай LGBTQ+» у школах
• Забарону абортаў
• Абмежаванне прыёму уцекачоў і мігрантаў
• Абмежаванне льготаў і дапамогі для ўкраінцаў

За што крытыкуюць «Канфедэрацыю»:

• За рэзкія нацыялістычныя і скрайне кансерватыўныя погляды