Як не злавацца на тых, хто выехаў/застаўся

І стрэс таксама. У стрэсе тыя, хто застаюцца, – і ў стрэсе тыя, хто выехаў. З’ехаць за мяжу раптоўна, з парай валізаў, без ясных планаў на працу, без пастаяннага кута і нават гораду, знаёмстваў, ведання моваў (і нават з гэтым усім!) – быццам ампутацыя цэлага жыцця, да якога прывык. Многія з тых, хто вымушана пакінуў краіну, перабываюць у вялікім стрэсе і хочуць аднаго – вярнуцца дадому.

Ва ўсіх розныя парогі вынослівасці і розныя абставіны. Страх перад тым, што цябе накрые чарговая хваля затрыманняў (а ці можна сцвердзіць, што кагосьці яна дакладна не закране?) – таксама дастатковая нагода для таго, каб з’ехаць. Памятайце, што ўсе мы розныя, і большасць сапраўды не з’ехала і не кінула дом у пошуку лепшага жыцця.

Шмат карыснай працы сёння немагчыма рабіць у межах краіны. Навіновыя сайты, фонды салідарнасці, дыпламатычныя сустрэчы з мэтай штодня ўплываць на палітычныя падзеі – гэта ўсё скончылася б адразу, каб не плынь людзей, якая паспела выехаць і весці няспынную дзейнасць з-за мяжы.

«Злуюся на тых, хто з’ехаў, ці на тое, што сам не магу з’ехаць?»

Лепш паспачуваць і паспрабаваць зразумець, асабліва тых, хто адбыўся ў сваёй прафесіі і справе ў Беларусі.

Для іх гэта не прагулка, іх выгналі з уласнай краіны змусам, насуперак іхнаму жаданню. Вельмі цяжка адаптавацца за мяжой, пагатоў калі ты гэтага не хацеў і не планаваў.

Для некаторых гэта эмацыйна не лягчэй, чым сядзець у турме. Толькі ў іх не названыя тэрміны. А што, калі эміграцыя назаўжды?

«Злуюся на тых, хто застаўся, ці на тое, што цяпер ніяк не ўплываю на іхнае жыццё і сам не магу вярнуцца?»

Пажылыя сваякі, бацькі, прывязаная да месца (і часта ўлюбёная) праца, уласныя хваробы робяць ад’езд немагчымым.

Не варта пераконваць кагосьці да эміграцыі: хутчэй за ўсё, кожны, хто застаецца, мае свае прычыны і сам у стане ацаніць рызыкі.

Даведайцеся, якім чынам вашыя сябры ды блізкія пры жаданні могуць пакінуць Беларусь, і запэўніце іх, што, калі вынікне патрэба, вы будзеце ў стане ім дапамагчы.

«Яны ўсе не вернуцца»

Хутчэй за ўсё, вы маеце рацыю. але гэта не страшна. або інакш: страшна не гэта, а тое, што з намі робяць.

«Іх усіх пасадзяць»

Пры ўсёй маштабнасці рэпрэсій, памножанай на любоў да абагульненняў, варта, аднак, усведамляць, што ў страху бываюць вялікія вочы і часам мы сапраўды перабольшваем.

Злосць – спосаб пазбягаць рэчаіснасці.

• «Калі б вы не з’ехалі, мы б перамаглі»
• «Калі б мы выбралі нямірны пратэст, усё было б інакш»

Сёння – ужо не 2020, гісторыя не мае ўмоўнага ладу. Цяпер трэба вучыцца жыць у тых умовах, у якіх мы апынуліся.

Нехта можа смяяцца – хай смяецца. Нехта крычыць – хай выкрычыцца. Нехта посціць фотаздымкі з марскога пляжу – няхай. Кожны перажывае і ратуецца па-рознаму.

Мы – беларусы, мы ў стрэсе, і з намі не проста адбылася непрыемнасць – мы ўнутры вялікай траўмы.

Выкрычацца і высмяяцца можна і трэба, галоўнае: не забыць пры гэтым, што прычына траўмы і стрэсу – не мы самі. Мы – не ворагі адно аднаму. Помніце, як мы радаваліся, што нас шмат? Давайце захаваем сваю большасць і еднасць.

Галоўная задача для ўсіх і кожнага з нас – захаваць сябе фізічна і эмацыйна здаровымі людзьмі. Па вялікім рахунку, няма значэння, дзе мы знаходзімся. У наступным спісе таго, што дапаможа нам вытрываць, няма нічога новага (але спісы карысныя самі па сабе):

• Добрая ежа
• Адпаведная фізічная актыўнасць
• Рэгулярны графік і сон
• Камфортны адпачынак

Чаго не раяць рабіць людзям у цяжкіх сітуацыях, дык гэта рэзка змяняць звыклы лад жыцця. Адкладзіце жорсткія дыеты для больш мяккіх перыядаў.

Рыхтуйцеся да горшага. Зараз цяжкі час, і ён працягнецца доўга, як самы цяжкі спрынт. Таму марнаваць энергію на злосць непрадуктыўна. Трэба берагчы ўласныя сілы.

Тое, што звычайна. Плакаць, займацца спортам, спяваць. Злосць раз’ядае і псіхіку, і цела.

Падумайце, як у вашым целе праяўляецца злосць, і што само цела хоча зрабіць, каб яму стала лягчэй. Хтосьці супакойваецца у фізічнай працы і спорце, іншыя ж хацелі б проста легчы і ляжаць.

Псіхолагі раяць слухаць сваё цела і даваць яму патрэбнае: злосць, пачуццё наканаванасці і бездапаможнасці можна і выбегаць, і выляжаць. Фізічнае пражыванне эмоцыяў дае палёгку і супакой.

Палітвязні не выйдуць, а справядлівасць не адновіцца ад таго, што вы ўвесь час будзеце ў скрусе.

Незалежна ад таго, пакутуем мы, злуемся, ненавідзім, асуджаем, чакаем перамогі або бядуем па страчанай Ітацы і закрытым акне магчымасцяў, ёсць тое, што ўвесь час адбываецца, – гэта нашае жыццё.

Час, які мы і нашыя блізкія маем, каб жыць і напаўняць жыццё сэнсам, ніхто не кампенсуе і не верне.

Напішыце спіс рэчаў, якія прыносяць вам задавальненне, і насіце яго з сабой (напрыклад, у тэлефоне).

Пайсці ў лес у грыбы, пагладзіць сабаку, выпіць смачнай гарбаты з прыгожага кубка – у кожнага гэты спіс будзе розным. У момант злосці і разгубленасці цяжка прыгадаць, што ў гэтым жыцці яшчэ былі задавальненні.

Але, зірнуўшы ў спіс, можна ўбачыць на ўласныя вочы пацверджанне гэтаму факту і выбраць тое, што хоць крыху зробіць нас весялейшымі.

Вызначце свой гарызонт планавання. Колькі вы можаце запланаваць наперад? За апошні год гэты далягляд зменшыўся ва ўсіх, і не толькі ў Беларусі.

Каранавірус і закрытыя межы адмянілі далёкія гарызонты. У Беларусі ж гэты далягляд стаў зусім непрадказальным.

Таму – не праракуйце. Плануйце на дзень, тры, на тыдзень. Гэта дасць большае адчуванне падкантрольнасці жыцця.

Дзе б вы ні знаходзіліся, шукайце сваіх. Свае – гэта такія ж дарослыя, з якімі супадаюць каштоўнасці і выбар.

Збірайцеся ў зуме, у лесе ці на канапе, злуйцеся разам, абмяркоўвайце навіны, фільмы, кнігі і побытавыя рэчы, гуляйце ў гульні, але рабіце гэта рэгулярна. Руціна вельмі дапамагае захоўваць спакой.