10 спосабаў стаць лепшымі ў новым годзе

Пакуль маркетолагі ды коўчы спрачаюцца, колькі дзён патрэбна для фармавання новай звычкі (паводле розных меркаванняў, ці то 21, ці то 66), бясспрэчна адно: калі нешта паўтараць штодня, у блізкай будучыні гэта стане часткай нашай руціны. Магчыма, спіс абяцанняў, складзены перад Новым годам, гэтак часта не апраўдвае сябе менавіта праз тое, што патрабуе ўносіць зашмат зменаў у звыклую будзённасць. Але ж можна памяняць нешта адно — і рабіць гэта штодня.

Пачаць выходзіць з аўтобуса за два прыпынкі да працы, каб троху прайсціся, паставіць Duolingo на тэлефон, каб вывучаць новую мову (дастаткова 10 хвілінаў штодня, і вы не заўважыце, як пачнеце разумець словы засвоеных па прынцыпе гукапераймання шлягераў — праверана на Сойцы!), замяніць хаця б адну цыгарэту ў дзень на яблык. Як сказалі б у кіно, вялікае пачынаецца з малога.

Не нам вам расказваць, што экалогія — гэта не столькі пра пагладзіць козачку ў экасядзібе, колькі пра тое, ці будзе нашым дзецям чым дыхаць заўтра.

Перш чым выбраць сабе ўласную эказвычку (іх цэлае мноства!), памятайце прынцып трох галоваў экацмока: «разумнае спажыванне, паўторнае выкарыстанне і альтэрнатыўныя варыянты». То бок, адмаўленне ад выкарыстання ў побыце аднаразовых прадметаў, абмежаванне спажывання (да неабходнага мінімуму), забяспечванне паўторнага выкарыстання рэчаў і перадача на перапрацоўку ўсяго, што можна перапрацаваць.

Важна разумець, што гэта не абмежаванні, а перагляд ладу жыцця, дзе не абавязкова ў адзін дзень стаць цалкам eco-friendly. Для першага кроку дастаткова, напрыклад, набыць, пашыць ці ўзяць у больш экалагічнай сяброўкі шопер, які дапаможа зменшыць спажыванне пластыкавых пакетаў (за якія, да таго ж, даводзіцца дадаткова плаціць). Да эказвычак файна далучаць усю сям’ю. Дзецям будзе радасна правесці час з бацькамі, майструючы кармушку для птушак альбо навагодні дэкор з матэрыялаў, якія ў іншы час паехалі б на сметнік. Сваякі ж заўсёды будуць рады зручным шоперам або энергазберагальным лямпачкам.

Перадсвяточная мітусня і прыемны (ці заўсёды?) клопат вакол закупаў і падарункаў могуць сур’ёзна шкодзіць навакольнаму асяроддзю. Што калі паспрабаваць ставіцца да прыроды больш беражліва менавіта ў святы? Тым больш, што ў нас ёсць пара парадаў:

• Eлка. Вядома, самая экалагічная навагодняя eлка — зробленая з падручных матэрыялаў (у інтэрнэце процьма варыянтаў, як выкласці ялінку з кніг, кардонных пакаванняў або ўжываных слоікаў). Калі ж гэты крок пакуль занадта радыкальны для вас, можна набыць елку па аб’яве. Дэкорам на ялінку можна абмяняцца з сябрамі.
• Падарункі. Любы падарунак стане смеццем, калі ён не патрэбны чалавеку. Таму складанне вішлістоў, дзе чалавек выкладае тое, што сапраўды хацеў бы мець — не такая ўжо і дрэнная ідэя. Дарыце сябрам і блізкім уражанні: квіткі ў кіно, аплату курсаў вывучэння мовы, абанемент на майстар-клас.
• Дэкор. Выдатны варыянт — упрыгожыць дом старымі навагоднімі цацкамі, якія даволі часта перадаюцца з пакалення ў пакаленне ў беларускіх сем’ях. Калі вам гэта варыянт не пасуе, то вы можаце разам са сваёй сям’ёй зрабіць экалагічныя цацкі сваімі рукамі — добра, што майстар-класаў на прасторах інтэрнэту дастаткова.
• Стол. Радыкальная ідэя — адмоўцеся ад мясных прадуктаў за святочным сталом. Не думаеце, што гэта магчыма? Тады падлічыце колькасць гасцей і старанна сплануйце колькасць страў. Не купляйце больш, чым неабходна. Ніхто не любіць даядаць падкіслых маянэзных мяшанак, якія непазбежна застаюцца ў лядоўнях пасля свята.

Хочацца актыўнай дзейнасці, новых знаёмстваў і карысных справаў? Паспрабуйце сябе ў валанцёрстве. Ёсць даволі шмат арганізацый, якім патрэбная дапамога эпізадычна або кожны дзень.

У якасці прыкладу мы прывядзем цэнтр дапамогі дзікім жывёлам «Сірын». Невялікая ініцыятыва, якая аказвае дапамогу дзікім птушкам і жывёлам. Актывісты лечаць хворых жывёл і вяртаюць іх, калі гэта магчыма, назад у натуральнае асяроддзе. За час працы цэнтр справіўся з мноствам бюракратычных цяжкасцяў і вылечыў больш за 1000 асобін. Каманда штодзённа ідзе на рызыку, бо ў Беларусі няма спецыялістаў па лячэнні менавіта дзікіх жывёл. Унікальная дзейнасць людзей з вялікімі сэрцамі для захавання біялагічнай разнастайнасці Беларусі.

Яшчэ адзін варыянт экаваланцёрства і па сумяшчальніцтве фітнэсу — беларускае кам’юніці плогінгу. Плогінг — гэта збор смецця падчас прабежак. Пасуе і для тых, хто хоча хадзіць на прабежкі ў группе, і сола. Двайная матывацыя заняцца спортам для тых, хто кожны год абяцае сабе дайсці да спортзалы, але ніяк не атрымліваецца.

Таксама можна паваланцёрыць pro bono, гэта значыць прапанаваць сваю прафесійную дапамогу экалагічным арганізацыям на бязвыплатнай аснове ў якасці разавай паслугі або пастаянна.

Усе гэтыя назвы аб’ядноўвае адно — падобныя імпрэзы дазваляюць скараціць спажыванне або прапаноўваюць яго разумныя варыянты. Бо частка рэчаў у нашых шафах — гэта тое, што мы купілі, паддаўшыся імпульсу зніжак, сацыяльнаму падарункаваму прыгнёту ці проста да вызначанай падзеі. І вось яны ляжаць з году ў год на паліцах мёртвым грузам. І выкінуць шкада, і захоўваць бессэнсоўна. У гэтым выпадку вам падыдзе ідэя арганізаваць фрымаркет, своп-вечарыну або дрэс-кросінг з сябрамі або калегамі па працы. А тое, што не разыдзецца, можна перадаць у дабрачынныя арганізацыі і такім чынам зрабіць добрую навагоднюю справу.

• Фрымаркет — бясплатны абмен непатрэбнымі рэчамі. На фрымаркет можна прыносіць адзенне і абутак, дзіцячыя цацкі, упрыгожанні, тэхніку ў працоўным стане, касметыку і іншыя рэчы.
• Своп-вечарына. Прынцып, па якім ладзяць своп-вечарыны, вельмі падобны на фрымаркета, плюс да яго дадаецца забаўляльная праграма і музычнае суправаджэнне.
• Дрэс-кросінг. Аснова яго даволі простая: вы прыносіце чыстае адзенне, яго прымаюць і акуратна развешваюць на вешалкі, а вам наўзамен выдаюць квіточкі. Пасля вы прыемна бавіце час за гутаркамі і абменьваеце ўпадабаныя рэчы на свае квіткі.

Цяжкая, халодная зіма з перабоямі ў пастаўках святла, вады і ацяплення — для нашых паўднёвых суседзяў ужо рэальнасць. На жаль, у такія часы праблемы навакольнага асяроддзя не бяруць паўзу. Хутчэй, наадварот: мы бачым замінаваныя тэрыторыі, атручаныя вайной глебы, жывёлаў, якія паміраюць з голаду і холаду, трапічныя расліны, што замярзаюць у батанічных садах. Да таго ж, экалагічным арганізацыям Украіны давялося ў той ці іншай ступені змяніць сваю дзейнасць з пачатку вайны.

Але нягледзячы на складанасці, актывісты не здаюцца і працягваюць з дня ў дзень сваю працу, часам проста на валанцёрскай аснове. Экадом прапануе ўсім, у каго ёсць фінансавая магчымасць, дапамагчы Украіне i падтрымаць экалагічныя ініцыятывы напрыклад:

• Падтрымаць арганізацыю «Екодія»
• Падтрымаць МБА «Екологія Право Людина»
• Падтрымаць арганізацыю ГА «Екоклуб»

Сойка нагадвае пра ўсе іншыя дасяжныя спосабы дапамагаць Украіне ў гэтай барацьбе за святло — і ў літаральным, і ў сімвалічным сэнсах.

Вось тут Сойка сабрала ўсе магчымыя спосабы данесці крыху нашага святла і цяпла ў беларускія вязніцы. Нагадваем, што дапамога палітвязням — не толькі тое, што вы можаце паслаць ім у турму, але і сродкі/увага/спрыянне для сем’яў зняволеных.

У Беларусі ўлады робяць усё больш захадаў па падаўленні любога іншадумства, у тым ліку і ў галіне экалогіі. Актывісты сутыкнуліся з рэпрэсіямі і пераследам, у тым ліку з ліквідацыяй прафесійных арганізацый, вобшукамі офісаў і кватэр, а таксама незаконнымі затрыманнямі і арыштамі экалагістаў. Мы памятаем пра кожнага зняволенага экаактывіста і прапануем вам далучыцца да добрай перад- і паслянавагодняй справы і напісаць хаця б па адным лісце за краты.

• Сцяпан Латыпаў — прафесійны арбарыст — майстар па лячэнні і догляду дрэваў, а таксама дырэктар кампаніі «Беларбо». Напісаць яму можна на адрас: Турма № 4. 212011, г. Магілёў, вул. Крупскай, 99А.
• Яўген Рубашка — актывіст анархісцкага руху, удзельнічаў у ініцыятыве «Ежа замест бомбаў» па раздачы веганскай і вегетарыянскай ежы людзям з досведам бяздомнасці. Напісаць яму можна на адрас: ПК № 2. 213800, г. Бабруйск, вул. Сікорскага, 1.
• Віктар Фянчук — экс-кіраўнік «Аховы птушак Бацькаўшчыны». Віктар каардынаваў буйныя прыродаахоўныя праграмы па Белавежскай пушчы і Палессі. Напісаць яму можна на адрас: ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша, 183.

З гісторыямі іншымі палітычных зняволеных, дзейнасць якіх была цесна звязана з экалогіяй, вы можаце азнаёміцца тут.

Здаецца, словам «данат» не здзівіць ужо нікога ні ў беларускай, ні ва ўкраінскай прасторы. І гаворка тут не пра амерыканскі пончык з паліўкай. Аднак, цалкам магчыма, вы яшчэ так і не наважыліся далучыцца да збору сродкаў на нейкую добрую справу. Або пару разоў скінуліся, але не паставілі гэты ўчынак на паўтор. Уявіце сабе, што рэгулярна адпраўляючы небалючую для вас суму дзеля высакароднай мэты, вы дапамагаеце хутчэй яе дасягнуць, адкладаючы тлусьценькія капейкі ва ўласную карму (калі вы ў такое верыце), або папросту ўсведамляючы, што дзеліцеся з добрымі людзьмі ў складаны момант.

Вось тут можна ўбачыць усе зборы, якія ў дадзены момант праводзіць фонд салідарнасці BYSOL, а тут можна прачытаць гісторыі асобных людзей і сем’яў, якім патрэбная дапамога, і таксама ім заданаціць. Вялікі спіс ініцыятываў, якія дапамагаюць беларусам, вядуць на платформе «Новая Беларусь». Тут можна спампаваць аплікацыю сабе на тэлефон і пасяліцца ў віртуальным беларускім свеце.  У канцы 2022 з’явілася новая магчымасць паспрыяць культуры — дапамагчы адрадзіцца выдавецтву «Янушкевіч».